Sint-Andrieskerk
EEN LAATGOTISCHE KERK, EEN OPENBARING
Verscholen in Antwerpens trendy modewijk staat de gotische Sint-Andrieskerk. Niemand minder dan Vincent van Gogh keek er gefascineerd naar de kleurrijke glasramen. Het indrukwekkende hoogaltaar trekt de aandacht, net als de wonderlijke preekstoel met z’n realistische personages, het monument met het portret van de Schotse koningin Mary Stuart, de tópschilder- en beeldhouwkunst… Ontwerpster Ann Demeulemeester kleedde het Mariabeeld aan. In de schatkamer en het SAM (Sint-Andries Museum) stapt u mee in de processie en beleeft u het leven in deze voormalige ‘parochie van miserie’. Met hedendaags taalgebruik worden oude rituelen hier omgevormd tot kleurrijke vieringen.
Bezoekadres
Waaistraat
2000 Antwerpen (hoofdportaal)
Sint-Andriesstraat
2000 Antwerpen (zijportaal)
Toegangsprijzen
De kerk is gratis toegankelijk
Schatkamer: € 1 (gratis voor houders van een Antwerp City Card)
SAM (Sint-Andries Museum): enkel op aanvraag voor groepen, zie Rondleiding met gids – Voor groepen
Openingstijden *
november – maart:
maandag – zaterdag: 9.00 – 12.00 u
april – oktober:
dagelijks: 9.00 – 12.00 u en 14.00 – 17.00 u
* De openingstijden zijn onder voorbehoud en kunnen wijzigen omwille van omstandigheden van liturgische aard.
Liturgie
Eucharistievieringen: zon- en feestdagen om 10.30 en 19.30 uur
Deze vieringen worden regelmatig opgeluisterd door orgelspel en een optreden van een gastkoor. Na de viering van de tweede zondag is er een samenzijn bij een kopje koffie. Meer gegevens via www.sint-andrieskerk.be
Sint-Ritadevotie en rozenkrans: elke donderdag om 15 uur met daarna koffie.
Meer informatie over de pastorale en parochiale werking vindt u hier.
Bereikbaarheid
te voet: vanaf het station Antwerpen-Centraal is het ongeveer 30 minuten (2000 m) wandelen naar de kerk
per fiets: velo station nr. 66 (Modemuseum) en 70 (Sint-Andries). Meer informatie vindt u op www.velo-antwerpen.be
per auto: op korte loopafstand zijn diverse publieke parkings o.a. op de Groenplaats en op de kaaien.
Opgelet: houd er rekening mee dat de hele Antwerpse binnenstad een lage-emissiezone is. Meer informatie vindt u op www.slimnaarantwerpen.be/LEZ
met openbaar vervoer: vanaf het station Antwerpen-Centraal is de kerk bereikbaar met tram 3 (richting P+R Melsele – halte Groenplaats) of trams 5, 9 of 15 (richting P+R Linkeroever – halte Groenplaats).
Plan uw route via Google Maps
Contact
Augustijnenstraat 8
2000 Antwerpen
sint-andrieskerk@outlook.com
tel. + 32 (0)3 232 03 84
www.sint-andrieskerk.be
Voor individuele bezoekers
- elke zondag van mei tot eind september om 15 uur
- in het Nederlands
- gratis en zonder inschrijving
Opgelet: wegens de restauratiewerken zijn er voorlopig geen rondleidingen op zondagnamiddag.
Voor groepen
- tijdens de openingsuren van de kerk
- in het Nederlands, Frans, Engels, Duits en Spaans
- € 85 per groep voor een rondleiding van maximum twee uur
- maximum 20 personen per groep
Voor of na de rondleiding, en mits reservatie, kan u gebruik maken van de zaal naast de kerk voor koffie en gebak.
Info en reservaties via sint-andrieskerk@topa.be of +32 (0)3 226 52 53
Voor scholen
Altijd op voorhand te reserveren. Bij de reservatie worden afspraken op maat gemaakt.
Info en reservaties via www.topa.be/nl/aanbod-voor-scholen/
Verrassing
In het Antwerpse Sint-Andrieskwartier wordt u verrast door een charmante kerk, met prachtige topkunst. Ze staat in wat vroeger een volkse buurt was, en nu Antwerpens mode- en antiekbuurt is. De Sint-Andrieskerk is een ontdekking, een plek waar u tot rust komt. Vrijwilligers onthalen er u hartelijk!
Van klooster- tot parochiekerk
Het begin van het verhaal is turbulent. De paters augustijnen starten begin 16de eeuw met de bouw van hun klooster-met-kerk, maar al kort na 1520 worden zij weggestuurd. De reden? Hun openlijke sympathie voor de protesterende Duitser Maarten Luther, ook een augustijn. De kerk wordt in 1529 grotendeels afgewerkt onder impuls van landvoogdes Margareta van Oostenrijk. Het wordt een parochiekerk, voor een buurt die almaar aangroeit. Haar patroonheilige, Andreas, is ook die van het Bourgondische vorstenhuis, waar Margareta de laatste generatie van vertegenwoordigt.
Momenten van crisis
Wanneer in 1566 de Beeldenstorm door Antwerpen raast en daarna de calvinisten het bestuur even overnemen, is de Sint-Andrieskerk een van de vele slachtoffers. In 1585 eindigt die episode: de katholieke parochianen zien dat hun kerk wordt herbouwd en uitgebreid. Een van hen is Peter Paul Rubens (1577─1640), die hier een tijd parochiaan is. Een ander crisismoment speelt zich af in 1755, als de bouwvallige toren instort. Een barokke opvolger komt in de plaats. De ‘torenlantaarn’ wordt nog in 1968 vervangen door een nieuw exemplaar. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de kerk ernstig beschadigd. De Sint-Andrieskerk is een bidhuis met veel levens.
Intens
Wat u nu in de Sint-Andrieskerk bewondert, komt deels van andere plaatsen: na de Franse tijd wordt de kerk opnieuw ‘aangekleed’. Andere kunstwerken horen dan weer sinds eeuwen bij de kerk. Die blijft een intens leven leiden. Ze verandert, mee met haar tijd en haar gelovigen. Na de recente volledige restauratie straalt ze weer.
In de Sint-Andrieskerk bewondert u het hoofdzakelijk barokke interieur. Neem vooral de tijd, laat de heel eigen sfeer van dit bidhuis tot u doordringen en geniet van de topstukken.
Vijf hoogtepunten
1. Gewetenswroeging
Om zijn hachje te redden ontkent de heilige apostel Petrus in de nacht van Jezus’ aanhouding dat hij Christus kent, tot driemaal toe. Daarna worstelt hij met deze leugen van hem. Beeldhouwer Artus I Quellin hakt in 1658 deze serene Petrus uit wit marmer, een topstuk.
2. Een wervelend hoofdaltaar
De Sint-Andrieskerk is in de Franse tijd, rond 1800, een aantal jaar gesloten. Even later krijgt ze een stralend nieuw hoofdaltaar: dat komt van de prestigieuze Sint-Bernardusabdij in Hemiksem bij Antwerpen. Het is een barok, dynamisch werkstuk uit 1729 van W.I. Kerricx en Peter I Verbrugghen. We zien hoe Maria, de moeder van Jezus Christus, ten hemel wordt opgenomen, in een wervelend spektakel.
3. Mensenvissers
Vanaf de preekstoel sprak de priester zijn parochianen toe over het ware geloof. Het meesterlijke exemplaar in de Sint-Andrieskerk dateert uit 1821 en is van J.B. Van Hool en J.F. Van Geel. Wat we zien, past perfect bij de functie van dit meubel: Jezus spreekt Andreas en zijn broer Petrus aan, twee vissers. Voortaan moeten ze hem volgen en ‘mensenvissers’ worden. Ze moeten mensen over Jezus’ boodschap vertellen, zoals de priester op de preekstoel elke week. Kijk naar het realistisch weergegeven materiaal, de gezichten van de personages, hun vangst, de rotsen, de planten…
4. Maria in het nieuw
Het kleurige beeld uit circa 1585 – de katholieken zijn dan net weer in het bezit van hun kerk – toont een slanke en elegante Maria. Het staat doorgaans op het Maria-altaar en krijgt kleren aangemeten die passen bij de tijd van het jaar en de liturgie. De wapens op de sokkel zijn een soort van trofeeën. Ze tonen de dankbaarheid van gelovigen voor Maria’s hulp tijdens veldslagen tegen de Ottomanen. Maria’s meest recente outfit dateert uit 2001 en is van de hand van ontwerpster Ann Demeulemeester.
5. Schatkamer
De schatkamer is het jongste onderdeel van de kerk (2006). U ontdekt er hoe het geloof werd beleefd in de kerk en de buurt. Welke objecten daarbij kwamen kijken? Voor het vieren van de eucharistie, de processies die uitgingen, de verering van heiligen, het helpen van mensen in armoede, de godsdienstbeleving thuis…